Bureaucratisering: door alle wet- en regelgeving krijgen we hier steeds meer mee te maken. Hoe overleef je binnen de bureaucratie? Spreker René vertelt het je!
René ten Bos verbindt graag academie en maatschappij met elkaar. Met zijn achtergrond als hoogleraar filosofie van de Managementwetenschappen is hij tevens Denker des Vaderlands en columnist voor o.a. het Financieel Dagblad. Zijn interesse gaat uit naar complexiteitsvraagstukken, vanwaar ook de vraag: “Hoe moet je overleven binnen de bureaucratie?”
“Ik wil uitleggen waarom het zo moeilijk is om van bureaucratie af te komen en hoe je die overleeft, zonder dat je daar knettergek van wordt. Bureaucratie is een hyperobject, iets wat je niet kunt zien maar wel heel groot is. We gaan erin op. We zijn nooit alleen mens, maar ook functionaris…”
Kunt u alvast een tipje van de sluier geven waar u over gaat spreken?
Dat ga ik doen aan de hand van de bureaucratietheorie. Bureaucratie is bedacht door filosofen, mensen die nadachten over hoe je een maatschappij vormt. Ik wil mensen laten zien dat het weinig zin heeft om tegen bureaucratie te zijn. Het is niet de vraag of je voor- of tegen de bureaucratie bent, maar welke soort bureaucratie men wil. We hebben van die bureaucratie tegenwoordig een soort controlemachine gemaakt, iets wat oorspronkelijk niet de bedoeling was.”
Is het beeld over bureaucratie met de jaren veranderd?
“Bureaucratie is een heel veranderlijk fenomeen. Dat kun je bijvoorbeeld goed zien aan de rol van managers. Vroeger waren dat procesbegeleiders, nu zijn het boekhouders die resultaten controleren.
Wat is de taak van bedrijfsmaatschappelijk werkers hierin?
“Bedrijfsmaatschappelijk werkers heb je in allerlei soorten en maten. Ze kijken in elk geval naar het wel en wee binnen organisaties; leven ze gezond, werken ze gezond? Hun rol past al in een heel lange traditie van arbeiders.”
Hoe overleven we in de bureaucratisering?
“Afschaffen is wat mij betreft geen oplossing. Het hele punt is dat wij als mensen hartstikke bureaucratisch zijn. Hoe we ermee om moeten gaan? Met humor! Maak het maar een beetje belachelijk. Parodieer de bureaucratie! Dat is een tip.”
Hoe kijkt u dan naar de toekomst?
“Dat is koffiedik kijken… We zullen niet van de bureaucratie af zijn. Je zult door digitalisering en globalisering een intensivering van bureaucratie krijgen. Dat is en ontwikkeling waar je je zorgen over moet maken, omdat het bijvoorbeeld leidt tot situaties waar mensen de baas worden of hun baan verliezen. Bij de banksector bijvoorbeeld: je ziet dat daar de ouderwetste accountant geen plaats meer heeft en steeds meer werk volledig wordt geautomatiseerd. De grote vragen zijn dan: wat gaan we doen met de tijd die daardoor vrijkomt? En met de mensen die mogelijk geen baan meer hebben straks? Deze discussies worden volop gevoerd, maar niemand weet precies hoe dat zal gaan verlopen. Technologie gaat in steeds meer sectoren doorwerken. Geen vaste banen, noem maar op. Als je dan niet meer in je levensonderhoud kan voorzien, is dat toch wel een probleem.”