Onderzoek naar therapeutisch proces gezin na seksueel broer zus misbruik

Aletta volgde en onderzocht in een langdurige casestudy het therapeutisch proces van één gezin dat therapie volgde bij de Rading Jeugd- en Opvoedhulp, nadat seksueel broer zus misbruik was onthuld. Aan de hand van de resultaten en inzichten uit het onderzoek maakte Aletta een behandelmodel in samenwerking met medewerkers van de Rading. 

4,5 jaar onderzoek 
Aletta interviewde voor haar onderzoek over een periode van 4,5 jaar elke 2 à 3 maanden de twee therapeuten van de desbetreffende familie over het therapeutisch proces, klachten, interventies en ontwikkelingen. Daarnaast mocht ze meelezen in alle dossiers en gespreksnotities en hield ze interviews met gezinsleden van familie De Vries (pseudoniem). 
 
Aletta, klopt het dat hier nog weinig onderzoek naar is gedaan? 
“Dat klopt, er is nog weinig wetenschappelijke en maatschappelijke aandacht voor seksueel misbruik of grensoverschrijding binnen gezinnen door een broer of zus. Goed nieuws is dat dit de laatste jaren verandert, sinds #MeToo in 2017 is er veel meer aandacht gekomen voor allerlei vormen van seksueel overschrijdend gedrag en misbruik in allerlei (werk)gebieden. Langzamerhand gaat zowel de maatschappelijke als wetenschappelijke aandacht ook toe naar vormen van seksueel geweld die het meest dichtbij plaatsvinden: in huis, in het eigen gezin door een ouder of een broer of zus.” 

Wat voor onderzoek heb jij gedaan? 
“Bij dit gezin –ik noem ze familie De Vries- heb ik onderzocht wat de individuele en relationele gevolgen waren van het misbruik en de grensoverschrijding, welke therapeutische interventies zijn ingezet voor het hele gezin en welke interventies als effectief zijn ervaren. Dit onderzoek was nodig, omdat er vaak alleen individuele therapie gegeven wordt aan de broers/zussen die betrokken zijn geweest, terwijl de gevolgen van het misbruik na een onthulling impact hebben op álle gezinsleden en het onderlinge vertrouwen vaak beschadigd raakt. Dit onderzoek richtte zich dus op hoe alle gezinsleden geholpen zijn.” 
 

Eerst werken aan veilig gezinsklimaat

Wat voor uitkomsten heeft je onderzoek opgeleverd? 
“We hebben door deze langdurige casestudy inzicht gekregen in de relationele gevolgen van misbruik/grensoverschrijding door een broer of zus. Er ontstonden (tijdelijke) breuken in het gezin, de kinderen die betrokken waren, moesten ergens anders gaan wonen. Ook waren er grote spanningen tussen verschillende gezinsleden, en was het onderling vertrouwen ernstig geschaad.” 

“In therapie moest eerst gewerkt worden met de ouders aan het creëren van een veilig gezinsklimaat. Ten tweede werd met individuele gezinsleden gewerkt aan het verwerken van trauma's, voordat er gesprekken tussen broer en zus gevoerd konden worden. Vervolgens was werken aan herstel van onderling vertrouwen mogelijk. Het jarenlange therapietraject van dit gezin heeft uiteindelijk wel geleid tot een veilig gezinsklimaat, verwerking van de trauma's en er is een herstelproces gaande in het onderling vertrouwen en contact.” 

Wat hoop je te bereiken met dit onderzoek? 
“Mijn wens is dat er meer aandacht en erkenning komt voor deze specifieke vorm van seksueel misbruik/grensoverschrijding. In de afgelopen jaren word ik regelmatig aangesproken door mensen die dit in hun eigen leven of gezin (van herkomst) hebben meegemaakt, en bij wie de psychische en relationele gevolgen vaak intens en dagelijks aanwezig zijn. Zij geven allemaal aan: er wordt niet of bijna niet over gesproken, er is geen specifieke kennis beschikbaar als je zoekt en hulpverleners hebben vaak geen ervaring in wat nodig is. Ik wil graag bijdragen aan meer kennis en onderbouwing van interventies. Daarnaast hoop ik een steentje bij te dragen aan het doorbreken van de maatschappelijke stilte. Daarin is nog een lange weg te gaan, want seksueel misbruik door een broer of zus voelt voor mensen ongemakkelijk, daar wil je niet aan denken en liever van wegkijken. Maar dat helpt niet, en zal ‘overlevers’ niet helpen om te gaan praten of hulp te zoeken. Dat gaat beter in een klimaat waarin ruimte is voor de ongemakkelijkheid van dit onderwerp. En ik gun alle betrokkenen bij broer zus misbruik om hier niet alleen mee te blijven zitten, maar om de stilte te kunnen doorbreken en een herstelproces in te gaan.” 

Behandelmodel 
Tot op heden zijn er nauwelijks behandelrichtlijnen voor professionals die werken met gezinnen na deze specifieke vorm van misbruik en grensoverschrijding. Het behandelmodel 'Interventies na onthulling siblingmisbruik of grensoverschrijding' dat Aletta samen met medewerkers van de Rading realiseerde, biedt richtlijnen voor professionals die met deze gezinnen werken en vaak overspoeld worden door de enorm complexe dynamiek als gevolg van een onthulling. “Dit behandelmodel kan richting geven aan de behandeling en helpen om vanuit een meerzijdig gerichte houding een gezin te ondersteunen in hun proces.” 

• Woensdag 6 november is er een gratis webinar van Het Centrum Seksueel Geweld over dit onderwerp, Aletta Simons is een van de sprekers.  Meer info: Professionals - Centrum Seksueel Geweld 
•  Publicatie Engelstalig artikel over familie De Vries:  'We can be family again'
• Behandelmodel 'Interventies na onthulling siblingmisbruik of grensoverschrijding'