Hospice De Wingerd biedt deskundige zorg en ondersteuning aan mensen in de laatste fase van hun leven. Na het volgen van een CHE congres over palliatieve zorg en de contextuele benadering waren Jacomijn Wittenberg, manager van De Wingerd, en Wilke Meijering, verpleegkundige op het hospice, erg enthousiast. Daarom bespraken ze met het team de mogelijkheden voor het volgen van de post-hbo Palliatieve Zorg. Inmiddels hebben zeven verpleegkundigen van het hospice de post-hbo doorlopen middels een op maat traject bij de CHE. Zowel Wilke als Jacomijn omschrijven het traject als een bijzondere en waardevolle ervaring.
In een landelijke omgeving, aan de voet van de Amerongse Berg, ligt prezo-gecertificeerd Hospice De Wingerd. De Wingerd is een zorgzaam thuis voor mensen in de laatste levensfase. Het uitgangspunt is: Voeg geen dagen aan het leven, maar leven aan de dagen. Jacomijn is sinds 2008 werkzaam bij De Wingerd en doet haar werk als manager met veel gedrevenheid. Wilke werkt sinds 2012 op het hospice als verpleegkundige. Ook is ze consulent palliatieve zorg binnen zorggroep Charim, waar De Wingerd onderdeel van is. Wilke: “Het hospice wordt gezien als kenniscentrum van palliatieve zorg. We delen onze expertise binnen onze netwerken, we coachen verpleegkundigen en verzorgenden en geven scholingen en adviezen op het gebied van palliatieve zorg.”
Post-hbo Palliatieve Zorg
Arrien van Prooijen is oncologieverpleegkundige, werkzaam bij Care for cancer en docent bij de bacheloropleiding Verpleegkunde van de CHE. Zij heeft met haar jarenlange (klinische) ervaring in de oncologische en palliatieve zorg de post-hbo opleiding Palliatieve Zorg ontwikkeld. Arrien: “We hebben deze post-hbo nu drie keer gedraaid op de CHE. Ik doe dat met heel veel plezier en passie en ik probeer palliatieve zorg binnen én buiten de hogeschool op de kaart te zetten. Tot nu toe is palliatieve zorg namelijk onderbelicht en versnipperd gebleven in het verpleegkundige onderwijs, terwijl het heel belangrijk is dat verpleegkundigen weten hoe ze goede zorg kunnen geven aan palliatieve zorgvragers. Ik zit in de landelijke expertise werkgroep O2PZ en er is een eenduidig onderwijskundig raamwerk ontwikkeld als interprofessionele standaard van de palliatieve zorgverlening. Ook vind ik het belangrijk dat er binnen de opleiding Palliatieve zorg aandacht komt voor de context, de relaties van de cliënt, de partner, het gezin en voor verlies- en rouwprocessen.”
Jacomijn: “Juist de contextuele benadering gaf voor ons de doorslag om deze post-hbo op de CHE te willen volgen. Dat maakt deze opleiding namelijk zo bijzonder. We hebben al veel kennis van de somatische dimensie en de contextuele benadering geeft een meerwaarde bij de zorg en aandacht voor de sociale, psychische en spirituele dimensie.”
Contextuele benadering
Arrien: “De contextuele benadering ziet een mens nooit als een op zichzelf staand individu. Iedereen is verweven in een relationeel netwerk. En dat netwerk, de context, bepaalt de kwaliteit van leven, bij ziekte en gezondheid. Als verpleegkundige kunnen we het verschil maken door aandacht te hebben voor dit netwerk, want zij lijden mee! Ieder op hun eigen manier. Hoe geef je als partner of als kind betekenis aan het lijden en het sterven van een vader of moeder? Als je dát als uitgangspunt voor je handelen neemt, ga je anders denken en andere vragen stellen.”
Wilke: “Door een andere manier van vragen stellen bereik je écht iets. Je vraagt niet alleen dingen die je hoort te vragen, maar je kijkt verder dan de patiënt en zijn naaste. Door de lessen en handvatten die we kregen tijdens de post-hbo is het voor ons vanzelfsprekend geworden om het verhaal achter het verhaal te willen horen. Het is zo belangrijk om de zorg passend en op maat te kunnen bieden als alle vier de dimensies volledig tot hun recht komen. Het is inmiddels al een gewoonte geworden om op die manier mensen te benaderen en dat is zo mooi.”
Arrien: “Ook de zieke zoekt betekenis voor het lijden. Alle autonomie lijkt men te verliezen, maar wie je bent in de relaties, dat blijft. Het geeft grip op de situatie als je het daarover hebt en dan installeer je hoop! De dood haalt iemand weg, maar relaties gaan over de dood heen. De relaties blijven altijd bestaan. De contextuele benadering geeft taal aan relationele processen en deze taal helpt verpleegkundigen woorden te geven aan wat mensen overkomt tijdens de ziekte en het lijden. Die herkenning, het erkennen van het gezamenlijke lijden en het zoeken naar de dialoog in een palliatief proces, is zo belangrijk.”
Op maat traject
Juist omdat Hospice De Wingerd al over veel kennis over de palliatieve terminale zorg beschikt, was de behoefte aan een maatwerk traject groot. Arrien: “We hebben een aantal dagdelen geschrapt omdat ze daar al kennis van in huis hadden. Ook hebben ze deze opleiding als team gedaan, zonder andere klasgenoten erbij.”
Wilke: “Het was echt een meerwaarde om onze eigen klas te hebben met ons team en niet met andere mensen buiten de organisatie. We hebben veel intervisie gehad samen en daardoor zijn we ook veel hechter geworden.”
Jacomijn: “We hebben ook bij de inhoud gemerkt dat de CHE echt kijkt waarmee wij geholpen worden op de werkvloer. Het kostte best veel energie van iedereen, maar dat was echt met een doel. Het was allemaal zo helpend, ook om samen opdrachten te doen. Er zijn zelfs werkgroepen ontstaan waarmee we in de praktijk nog weer verder gaan.”
Samen groeien
Arrien: “Met de op maat gemaakte post-hbo ga je samen een groeitraject in. Het is heel waardevol als je samen zo’n weg bewandeld. Ik vond het heel opvallend hoe het team van De Wingerd elkaar in bescherming nam en eensgezind optrok. De ene keer deed de één even een paar stappen vooruit en de andere keer de ander. Er kwamen veel praktijksituaties aan bod waar iedereen mee te maken had.”
Wilke: “Wat wij hebben gedaan als team is echt bijzonder. Dat zou voor een afdeling van een ziekenhuis of thuiszorg ook echt interessant kunnen zijn. Je doet het samen, je begrijpt elkaar. Als je alleen naar een cursus gaat, is dat toch anders.”
Jacomijn: “Omdat we dit als team gedaan hebben, is het vanzelfsprekend dat we dit integreren in ons werk. We weten allemaal van elkaar dat we anders zijn gaan kijken naar de patiënten en hun naasten. Zo komen we veel dichterbij de mensen. Echt heel bijzonder om te merken.”
Wilke: “In het begin heb je ook gesprekken over je eigen rouw en verlies. Daar komen veel dingen naar boven die je niet van elkaar weet als collega’s. Door je bewust te zijn van je eigen proces, maakt ook dat je veel hechter wordt als team. Daardoor kun je er ook veel beter voor de patiënt zijn.”
Ga in gesprek met de CHE
Jacomijn: “Als je twijfelt of je ook zo’n traject zou willen doen met je team, zou ik zeggen: ga in gesprek met de CHE. Kijk echt wat er mogelijk is, want het is zo waardevol. Als het niet lukt met het hele team, kun je het uiteraard ook aanbieden aan twee of drie medewerkers. Dat is natuurlijk ook al waardevol. Maar ga echt in gesprek, want het is alle tijd en energie waard!”
Meer weten over deze post-hbo opleiding, die helemaal op maat samengesteld kan worden? Lees hier meer.